የዶ/ር አምሳሉ ሀሳቦች

የተወሰነ ጭንቀት ወይም መረበሽ የህይወት አንድ አካል ነው። ነገር ግን የጭንቀት ህመም ያለባቸው ሰዎች በእለት ተእለት ኑሮዋቸው ሀይለኛ እና የማያቋርጥ የመረበሽ እና ፍርሃት ስሜት ሁል ጊዜ ይስተዋልባቸዋል። የጭንቀት ታማሚዎች አብዛኛውን ጊዜ በተደጋጋሚ ድንገት የሚከሰት ሀይለኛ የፍርሃት፣የመጨነቅ እና የመሸበር ስሜት  የሚገጥማቸው ሲሆን ይህ ስሜት በደቂቃዎች ውስጥ ጣራ ይነካል። Panic attack በመባልም ይታወቃል። እነዚህ የጭንቀት እና ሽብር ምልክቶች የእለት-ተእለት ስራችንን  በአግባቡ እንዳናከናውን የሚያደርጉ፣ለመቆጣጠር የሚያስቸግሩ፣ በቂ ምክኒያት የሌላቸው እና ለብዙ ጊዜ የሚቀጥሉ ናቸው። ምልክቶቹ በልጅነት ወይም በጉርምስና ወቅት የሚጀምሩ ሲሆን እስከ አዋቂነት የሚቀጥሉ ናቸው። የጭንቀት ህመሞች በርካታ አይነት ሲሆኑ የሚከተሉት ይገኙባቸዋል።  ጠቅላላ የጭንቀት ህመም(Generalized Anxiety disorder),የማህበረሰብ ፍርሃት(Social anxiety disorder <Social phobia>), የተወሰነ ምክኒያት አልባ ፍርሃት ( Specific phobia) የመለያየት ጭንቀት( Separation anxiety disorder ). በአንድ ሰው ላይ ከአንድ አይነት በላይ የጭንቀት ህመም ሊከሰት ይችላል። ጭንቀት  አንዳንድ ጊዜ ደግሞ ህክምና የሚያስፈልገው ሌላ የውስጥ ደዌ ምልክት ሊሆን ይችላል። የትኛውም አይነት የጭንቀት ህመም ቢኖርቦት ህክምና ማድረጉ ይረዳዎታል። ምልክቶች  በብዛት የሚስተዋሉ የጭንቀት ምልክቶች የሚከተሉት ናቸው። ውጥረት የመቅበጥበጥ የመደንገጥ ስሜት  "የሆነ ከባድ ዱብ እዳ ሊመጣብኝ ነው።"ብሎ ማሰብ  የልብ ምት መጨመ...

አልወድሽም እንጂ ባለፈው እንዳልኩሽ አልወድሽም እንጂ እኔ ከወደድኩሽ እኔ ያንቺ እያለሁ አንቺ የኔ እያለሽ ሲኦል ነው መድረሻው አፈቀርኩሽ ያለሽ እንኳንስ ሊነኩት ቢያዩት ያንቺን ገላ አለቀለት በቃ ሃገሩ በሙላ:: አልወድሽም እንጂ ምን ብየ ልንገርሽ በየትኛው ቋንቋ የኛ መከፋት ነው የዚች አለም ጭንቋ ደስታችን ክብሯ ነው ፍቅራችን መልህቋ:: ምዬ ተገዝቼ ነግሬሽም የለ ላንቺ ያልኩት ፍቅር በልቤ ውስጥ ካለ ደመና ላይ ሆነን ኮከብ እንቆጥራለን ውቅያኖስ አንጥፈን ግብር እንጠራለን ከፀሃይ የሚልቅ ብርሃን እንፈጥራለን ሲያሻን ተረማምደን ሲያሻን እንበራለን:: አልወድሽም እንጂ እኔ ከወደድኩሽ ያው እንደነገርኩሽ ከቤታችን ጓዳ ሰላም የማይጠፋ ክርና መርፌ ነን ፍቅርን የምንሰፋ ኮከብና ሰማይ ቀለምና ሸራ በቃል ተዋህደን ውበት የምንዘራ ምን አባቴን ላርግሽ እውነቱን ስነግርሽ አልወድሽም እንጂ እኔ ከወደድኩሽ አእዋፋት ከዱራቸው ዜማ ይደርሳሉ ከዋክብት ከሰማይ ቁልቁል ይወርዳሉ እንስሳቱ ሁሉ እኛን ይከባሉ ሌሊት በጨለማ ይደምቃል ሰማዩ እኛን ሲያይ ይውላል ሰው ያለጉዳዩ :: አልወድሽም እንጂ ድንገት ከወደድኩሽ ደጋግሜ እንዳልኩሽ ሁሉን እንሆናለን የማንችለው የለም እኔ ከወደድኩሽ ትሞላለች አለም::

ብዙ ትንንሽ ነገሮችን አስባልህ ታደርጋለች  ማንኛውም ሰው (ወንድም ሆነ ሴት) ለማንም እንዲሁ አስቦ ብዙ  ውለታ አይውልም። አንዲት ሴት ሁል ጊዜ ትንንሽ መልካም ነገሮች የምታደርግህ ከሆነ እንደምታስብልህ ካንተ ጋር በፍቅር ወድቃ እንደሆነ መጠረጠር አለብህ። የሰራችልህን ዉለታ ሆነ የሰጠችህን ስጦታ አሳንሰህ አትመልከት። ዋናው ሀሳቡ ነው። አንተን ለማስደሰት ያን ያህል ከተጨነቀች በቃ ትወድሃለች ማለት ነው።  ታሳድድሃለች  የማማለል ጥበብ የሚያስተምረህ እንዴት ሴቶች እንዲያሳድዱህ ማድረግ ትችላለህ የሚለውን ነው። እንድታሳድድህ የማድረጊያ አንዱ መንገድ ደግሞ ካንተ ጋር በፍቅር እንድትወድቅ ማድረግ ነው። ከወደደችህ አንተን እንዳታሳድድህ የሚያደርጋት ነገር እምብዛም ነው። ሴቶች በተፈጥሮአቸው ለአላማ ፅኑዎች ናቸው። የምትፈልገው እንዳንተ አይነት ሰው እንደሆነ በቃልም በድርጊት ከነገረችህ እንደምትወድህ የምታውቅበት ግልፅ መንገድ ነው። ሴቶች ያልወደዱትን ወንድ በግልፅ አያሳድዱትም። ትነግርሃለች  ወንዶች ሳይወዱ እወድሻለሁ ሊሉ ይችላሉ። ነገር ግን ሴት ልጅ እወድሃለሁ ካለች እውነቷን እንደሆነ እወቅ። በቃ እመናት  ጊዜ እንድትሰጣት ትፈልጋለች  ጊዜህን በጣም በጣም ትፈልጋለች። ምናልባት ከስራ መልስ ቤትህ መጥታ እራት ልስራ ትላለች። ምናልባትም በምሳ እረፍቷ ቡና አብረሃት እንድትጠጣ ትጠራሃለች። ብቻ እንዴት ሆነ እንዴት ካንተ ጋር ጊዜ ማሳለፍ ከፈለገች ትወድሃለች ማለት ነው።  ጓደኞቿ ስላንተ በጣም ያውቃሉ።  ጓደኞቿ መስማት ቢፈልጉም ባይፈልጉም ሁሌ ስላንተ ታወራላቸዋለች።  ታደንቅሃለች  በሙገሳ በ...

መግቢያ መንጋጋ ቆልፍ በባክቴሪያ መርዝ(toxin) የሚከሰት አደገኛ በሽታ ሲሆን የነርቭ ስርዓትን በመጉዳት ጡንቻዎች ከሚገባው በላይ እንዲኮማተሩ በማድረግ  የህመም ስሜት እንዲፈጠር ያደርጋል። አብዛኛውን ጊዜ በበሽታው የሚጠቁት የአንገት እና የመንጋጋ ጡንቻዎች ናቸው። ከዚህ የተነሳ አተነፋፈስ ላይ ችግር ስለሚያመጣ ለሞት ሊዳርግ ይችላል።  የመንጋጋ ቆልፍ ክትባት ከተገኘለት በኋላ ባደጉ ሀገራት በእጅጉ የቀነሰ ሲሆን እንደ እኛ ሀገር በማደግ ላይ ባሉ ሀገራት ግን ተንሰራፍቶ ይገኛል።  ለመንጋጋ ቆልፍ በሽታ ፈውስ የለም። የበሽታው ህክምና ትኩረት የሚሆነው የቴታነስ መርዝ ሰውነት ላይ ሊያስከትላቸው የሚችላቸውን ጉዳቶች በመቀነስ ላይ ነው።  የበሽታው ምልክቶች  የመንጋጋ ቆልፍ አምጪ ባክቴሪያ በሰውነታችን ላይ ባለ ቁስል ወደ ውስጥ ከገባ በኋላ ባሉት በጥቂት ቀናት ወይም ከበርካታ ሳምንታት በኋላ የበሽታው ምልክቶች ሊታዩ ይችላሉ።  በአማካይ ግን አስር ቀን ውስጥ የበሽታው ምልክቶች ይታያሉ።   በመንጋጋ ቆልፍ(Tetanus) የተጠቃ ህፃን በብዛት የሚስተዋሉ የመንጋጋ ቆልፍ ምልክቶች   የመንጋጋ ጡንቻዎች መገታተር  የአንገት ጡንቻዎች መገታተር   ለመዋጥ መቸገር   የሆድ ጡንቻዎች መገታተር   የህመም ስሜት ያለው የጡንቻዎች መወጣጠር ( በብርሃን፣በከፍተኛ ድምፅ፣በንክኪ) ሊቀሰቀስ ይችላል።  ሌሎች ሊኖሩ የሚችሉ ምልክቶች  ትኩሳት  ላብ  የደም ግፊት መጨመር የልብ ምት መጨመር  መንስኤ  ...

በተለምዶ ድብርት/ድባቴ በህክምናው አጠራር (Major depressive disorder) በመባል የሚታወቀው የጤና እክል የህመሙ ተጠቂ በሚያስበው ሀሳብ፣በሚከውነው ድርጊትና በሚሰማው ስሜት ከፍተኛ የሆነ አሉታዊ ተፅእኖ የሚያሳድር ከባድ እና አብዛኛው ሰው ላይ ሊከሰት የሚችል ህመም ነው። መልካሙ ዜና ደግሞ ህክምና ያለው ህመም መሆኑ ነው። ድባቴ ሁል ጊዜ የሀዘን ስሜት እንዲሰማን ሊያደርግ ይችላል ወይም ደግሞ በፊት ፍላጎት(Interest) የነበረን ነገሮች ላይ የነበረንን ፍላጎት እንድናጣ ሊያደርግ ይችላል።ወይም ፍላጎት ማጣቱንና የሀዘን ስሜትን አንድ ላይ አጣምሮ ሊይዝ ይችላል። ከዚህም የተነሳ በተጠቂው ግለሰብ የስራ ህይወቱ ላይም ሆነ የግል ህይወቱ ላይ አካላዊና ስነ-ልቦናዊ ጫና በማሳደር ሰውዬው በትክክል እንዳይንቀሳቀስ ወይም እንዳይሰራ ብዙ ችግር ያስከትላል።  የድባቴ ምልክቶች ከቀላል እሰከ ከፍተኛ ሊደርሱ የሚችሉ ሲሆን እነዚህን ያካትታሉ።  የሀዘን ወይም የድብርት ስሜት መሰማት በፊት ደስ ይሉን የነበሩ እና ፍላጎት የነበረን ነገሮች ላይ የነበረንን ስሜት ማጣት የአመጋገብ ስርዓት ለውጥ- ያልተፈለገ የክብደት መጨመር ወይም መቀነስ  የእንቅልፍ ማጣት ወይም ከመጠን በላይ መተኛት አቅም ማጣት እና ከፍተኛ የድካም ስሜት  ያለ ምክንያት ሰውነትን ማንቀሳቀስ (ለምሳሌ እጅን ማወናጨፍ ) ወይም ዘገምተኛ የሆነ አነጋገር እና እንቅስቃሴ( ይህ የሚስተዋለው በሌሎች ግለሰቦች ነው።) የጥፋተኝነት ስሜት እና ራስን ዋጋ ቢስ አድርጎ ማሰብ ለማሰብ አትኩሮት ለመሰብሰብ እና ውሳኔዎችን ለማሳለፍ መቸገር  ስለ ሞት እና ራስን ስለማጥፋት አብዝቶ ማሰብ  ከላይ የተጠቀሱት ምልክቶች ቢያንስ ለ...